Amsterdam, februari 2024 - In Nederland vinden dit jaar bijna dertig burgerberaden plaats, dat is nagenoeg een vertienvoudiging ten opzichte van twee jaar geleden. In minimaal zestig gemeenten en provincies leven plannen om een burgerberaad te organiseren. Een burgerberaad is een bewezen instrument om inwoners politici te laten helpen bij de aanpak van complexe maatschappelijke thema’s. Van zorg, huisvesting en klimaat tot de jaarwisseling, vergrijzing en de energietransitie. Bureau Burgerberaad juicht de snelle groei van het aantal burgerberaden toe én waarschuwt voor het afbreukrisico als deze niet goed worden uitgevoerd.
Bekijk de interactieve kaart hier.
Inwoners spelen sleutelrol
Onderzoek van het SCP toont dat bijna één op de vijf Nederlanders vindt dat de overheid zo slecht functioneert, dat het hele systeem maar het beste omvergeworpen kan worden. Eerdere cijfers lieten al zien dat de helft van de Nederlanders - ongeacht opleidingsniveau of politieke voorkeur - er geen vertrouwen in heeft dat de Nederlandse politiek opgewassen is tegen de grote problemen van deze tijd. Als het aan Eva Rovers, directeur van Bureau Burgerberaad, ligt gaan burgers structureel een sleutelrol spelen bij besluiten over de grote uitdagingen van deze tijd. “We hebben deze week gezien hoe moeizaam het formatieproces verloopt, dat gaat nog wel even duren. Maar de problemen staan niet stil. Gelukkig is democratie meer dan één keer in de paar jaar stemmen. Inwoners zijn cruciaal bij de aanpak van grote maatschappelijke problemen. Of het nu gaat om het stikstofdossier, het klimaat, energie-armoede, woningnood, kansenongelijkheid, jeugdzorg, migratie of (digitale) veiligheid. Uit burgerberaden die wereldwijd hebben plaatsgevonden blijkt dat inwoners vanuit hun verschillende achtergronden en levenservaring tot haalbare, constructieve oplossingen komen. De opmars van burgerberaden in Nederland laat zien dat veel gemeenten dat al beseffen. Dat stemt ons hoopvol, maar juist in dat succes schuilt ook een risico. Als burgerberaden niet goed worden uitgevoerd, wordt het schijnparticipatie. Daarom zeggen wij tegen overheden: doe het goed of doe het niet.”
Helpdesk voor gemeenten
De kwaliteit van burgerberaden bepaalt hun impact. Er zijn goede voorbeelden in Nederland, maar ook burgerberaden die niet voldoen aan de basisvoorwaarden zoals voldoende tijd, een goede gewogen loting of opvolging van de uitkomsten door de politiek. Burgerberaden die hun potentie niet waarmaken, kunnen afbreuk doen aan het instrument en wakkeren het groeiende wantrouwen richting de politiek en democratie aan. Maar als je het goed doet, zie je waar inwoners toe in staat zijn. Wereldwijd blijkt dat inwoners door middel van burgerberaden tot bruikbare aanbevelingen komen voor de moeilijkste problemen van onze tijd - van woningnood en energietransitie tot klimaat, digitalisering en veiligheid. Zonder polarisatie, mét oog voor verschillende perspectieven en de langetermijn. “Dat is één van de redenen waarom we de non-profit organisatie Bureau Burgerberaad hebben opgericht”, zegt Rovers: “We helpen politici en ambtenaren - met behulp van bijvoorbeeld Masterclasses en advies op maat - om tot een burgerberaad met impact te komen. Een soort ‘helpdesk’ voor gemeenten dus. Verschillende opvattingen hoeven een samenleving namelijk niet te verdelen, maar kunnen die juist hechter maken, door te komen tot oplossingen waarbij iedereen gehoord wordt.”
Voorlopige status burgerberaden in Nederland 2024
Via deze link is een gedetailleerd overzicht te vinden van de status van burgerberaden, verspreid door Nederland. Dit is een zo compleet mogelijke momentopname in februari 2024, de burgerberaden worden uitgevoerd door uiteenlopende uitvoerende partijen en in wisselende samenwerkingsverbanden. Door over de stipjes op de interactieve kaart heen te bewegen, komen details over het burgerberaad in kwestie in beeld. Ontbreekt er een burgerberaad op de kaart? We horen het graag via welkom@bureauburgerberaad.nl.
Doe het goed of doe het niet
Op basis van basisprincipes van de OESO, veel praktijkervaring en lessen uit het buitenland stelde Bureau Burgerberaad tien gouden regels op voor een burgerberaad met impact. Burgerberaden die voldoen aan deze internationaal erkende voorwaarden kunnen zorgen voor meer zeggenschap van inwoners en haalbare oplossingen voor complexe problemen.
Wat is een burgerberaad?
Een burgerberaad is een vorm van besluitvorming waarbij een gelote afspiegeling van de bevolking (100-150 deelnemers) zich buigt over een complex maatschappelijk probleem. Deze groep inwoners krijgt een heldere opdracht, zodat vooraf duidelijk is wat er onder welke voorwaarden met de uitkomsten zal gebeuren. Tijdens het burgerberaad gaan de deelnemers minimaal vijf dagen in dialoog met elkaar, begeleid door onafhankelijke gespreksbegeleiders. Deelnemers krijgen informatie aangereikt, maar ze bepalen nadrukkelijk ook zelf welke informatie en deskundigen zij willen raadplegen. Zo komen ze als groep tot aanbevelingen, die ze overhandigen aan de politieke opdrachtgever. Aanbevelingen die aan vooraf gestelde voorwaarden voldoen, worden overgenomen. Een monitorgroep houdt vervolgens bij in hoeverre maatregelen de beloofde politieke opvolging krijgen.
